Ik was stagiair bij wat later mijn eerste grotemensenbaan zou worden. Ik was ergens in de twintig, vond het reuzespannend, daar in Den Haag, en van kantoormores had ik nog nooit gehoord. Ik had het hooguit gezien, in Jiskefet-achtige satire. Toen kwam het recht in my face. “Wij halen koffie voor jou. Maar volgens mij haal jij altijd alleen maar voor jezelf…” En toen volgde er een ongemakkelijk “ehh…”
Nooit meer zonder bestellijstje
Sommige ervaringen tekenen je voor het leven. Zo zal ik in een supermarkt altijd het gat dichten dat ik creëer door iets te pakken (spiegelen, iemand?) – mijn eerste baantje was bij Albert Heijn. Ook zal ik niet snel een huis binnenlopen met mijn schoenen áán – dat leerde ik in Zweden maar komt eigenlijk overal ter wereld behalve in Nederland goed van pas. En zo is het dus ook met koffie halen. Sinds die vermanende woorden haalde ik het niet in mijn hoofd om in een Nederlandse kantoorsituatie zonder dienblad en bestellijstje in mijn hoofd richting de koffie-automaat te lopen.
Tien mokken op een dienblad
En het grappige is, het werkt. Als een sociaal smeermiddel. Het is een klein doch aardig gebaar, koffie halen voor iemand. Bovendien: zo’n tapsessie van 2, 3, 4 of 10 bekers koffie bij de automaat geeft je lekker veel tijd even na te denken over die toestand met je leverancier. Met je baas. Of over de boodschappenlijst van vanavond. Het allerleukste vond ik de dienbladen en de persoonlijke mokken. Bij mijn allereerste werkgever had iedereen zijn hoogst eigen mok, en na verloop van tijd wist je precies: ‘Gerda heeft de blauwe mok, heeft suiker en melk, Gerard de gestreepte mok en hij drinkt ‘m zwart’. Het is van een lieflijke kneuterigheid.
Is het de cake? Of toch de belastingdruk?
Hoe anders is dat hier. Ik heb inmiddels al heel wat werkplekken -ook in Nederlandse teams- op mijn teller staan, maar nog nergens werd de vraag ‘kan ik voor jou nog wat meenemen?’ beantwoord met een ‘ja graag!’.
Hoe dat komt, begrijp ik eigenlijk niet. Denen zouden de eersten zijn die sociaal smeermiddel met verve inzetten om het een beetje leuker te maken.
Misschien komt het doordat er al zoveel cake gegeten wordt. De hygge-max is al bereikt.
Of misschien is het omdat Denen heel graag efficiënt werken en het liefst zelf even snel heen en weer lopen naar de koffie-automaat. Een Zweedse collega vertelde me eens dat ze versteld stond van hoe weinig tijd Denen op de werkvloer verdoen met keuvelen. Haar Zweedse collega’s schoven 3 keer per dag bij elkaar aan voor fika, en keuvelden dan over van alles en nog wat. Haar Deense collega’s liepen het kantoor binnen zonder boe of bah te zeggen, werkten onafgebroken door, en gingen stipt 7.5 uur later weer naar huis (met evenmin een boe of bah), gauw naar de kinderen.
Of -en dit is mijn minst optimistische verklaring- het komt doordat Denen niet zo van de vrijwillige solidariteit zijn. Een Scandinavist aan een Nederlandse universiteit vertelde me eens over waarom het participatiemodel in Denemarken nooit zal werken, en wellicht is koffie halen wel een participatiekosmos op nanoformaat. Solidair met elkander, dat ben je via je belastingen, maar je gaat niet uit jezelf tijd en moeite opofferen voor het welbevinden van iemand anders. Daarvoor had je nou juist de staat betaald, zodat je jezelf kan terugtrekken in je eigen cocon zonder realtime bemoeienis met andere mensen.
Disruptie. Ik ga het doen.
Inmiddels heb ik het opgegeven. Ik haal ook alles alleen maar voor mezelf. Toch knaagt er iets. Is het niet leuk om af en toe gewoon onbezoldigd iets heel eenvoudigs voor iemand te doen? Bij de volgende cake-op-donderdag (morgen dus) ga ik mijn collega vragen of ik voor hem iets mee kan nemen.
Mooi stukje heb je geschreven. Misschien ben je straks de nieuwe trendsetter in Denemarken. In elk geval wordt je er nooit minder van om iets te doen voor een ander.
Ja hoor, het is nog steeds gebruikelijk. Als iedereen er is, dan betekent het rustig 15 koppen koffie per dag die je weg moet zien te werken.
Ha dan is er dus toch een voordeel aan de Deense methode. Je kunt het op je eigen tempo en in je eigen hoeveelheden doen.
Klopt. Op de rustige dagen krijg ik ook altijd veel minder cafeïne binnen. Dus het is ook gezonder. Maar je hebt wel minder ‘gratis pauzes’ via het wachten bij de automaat……