Voor wie Scandinavië wat beter wil (leren) begrijpen, raad ik de cartoons van ‘Scandinavia and the World’ aan. Eens in de zoveel tijd plaatsen ze weer een maatschappijkritische of gewoon grappige illustratie, die de verhoudingen tussen de Scandinaviërs onderling, of tussen Scandinavië en de rest van de wereld illustreren.
Deze, van afgelopen week, zegt alles over wat sommigen de pacifistische heldhaftigheid van Denemarken noemen. Anderen noemen het neutraliteit, angsthazerij, of een combinatie van allemaal.
Mogens Glistrup, een bekend politicus uit de vorige eeuw, stelde in de Koude Oorlog bijvoorbeeld dat Denemarken het ministerie van Defensie beter kon opheffen en vervangen door een antwoordapparaat, met daarop de boodschap ‘Denemarken geeft zich over’ in het Russisch. Een leuke grap natuurlijk, maar bovenal veelzeggend.
Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog bood Denemarken de Duitsers eigenlijk geen weerstand van formaat. Ze hadden nauwelijks een leger, en bovendien geen zin in oorlog. Gewoon een beetje meewerken, dus, was het curieuze devies, dan heb je er de minste last van.
Toen de Denen tijdens de bezetting hoorden wat de Nazi’s met de Joden van plan waren, kregen ze het toch wel een beetje benauwd. De Joodse gemeenschap was erg goed geïntegreerd in de Deense maatschappij, en deze aanval zagen ze als een aanval op henzelf. Op hun eigen, kleine, lieflijke gemeenschap. Dat was schokkend, en zo kwam de grootste verzets-actie in bezet Europa op gang. De Denen organiseerden in een mum van tijd een vluchtroute voor de Joden. Met vissersbootjes en soms zelfs kajakken sluisden ze 99% van alle bijna 8.000 Deense Joden ‘s nachts naar het (toen neutrale) Zweden. Dat verklaart ook waarom er tegenwoordig bijna geen Joden in Denemarken wonen.
Een tot de verbeelding sprekend verhaal, dat nog vaak gememoreerd wordt. Ik hoorde het voor het eerst tijdens de oudejaarstoespraak van koningin Margrethe, op televisie. Zo’n toespraak zoals wij Nederlanders hem ook jaarlijks krijgen van de Koning/Koningin, over saamhorigheid, enzo, maar dan ééntje met een mooi verhaal over helden in bootjes in het holst van de nacht.
Kippenvelmateriaal, toch?
