Ik zal niet de eerste zijn die de Denen de bourgondiers van het noorden noemt. Waar de Zweden zich -volgens de Denen- verliezen in veganisme, politieke correctheid en een staatsmonopolie op alcohol, nemen de Denen het er lekker van. En je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen: kinderen moet je leren wat het is ‘om zich ergens op te verheugen’, aldus Lola Jensen, Denemarkens nationale opvoedspecialist in haar ‘Handboek voor een goed familieleven‘.
Hygge is een gevulde snoepkom
“Vrijdag is perfect voor hygge – en voor een snoepavond (slikaften). De week is voorbij, en over het algemeen is de hele familie samen. Ouders hebben snoep ingekocht, zoals ze dat al doen sinds het kind op ongeveer tweejarige leeftijd zijn snoepdebuut kreeg,” zo schrijft ze.
Neem je de favoritmix? 
Of de familieguf? 
Of de good old matadormix.
Fredagsslik. Vrijdagssnoep.
Wij zijn er zelf nog niet aan begonnen. Een status als buitenlander in het land waar je woont is om veel redenen irritant (een gevoel van uitsluiting, bijvoorbeeld), maar geeft je óók de luxe van zelf kiezen waar je wel en niet aan meedoet. Als ik rondvraag bij andere gezinnen met jonge kinderen, doen de meesten het zoals wij (zolang mogelijk uitstellen, en vooral niet actief aanbieden). Anderen zien het juist als de perfecte manier om snoep te beperken, want je kunt bij gejengel om snoep immers het argument ‘nee, pas op vrijdag’ gebruiken.
Onze peuter denkt zelf overigens wel alles te weten over fredagsslik. In de børnehave is het natuurlijk de hele week onderwerp van gesprek (‘welke dag is het vandaag?’ ‘dinsdag, nee, nog geen vrijdag, want dan krijgen we snoep!’) en ze doet daar vol overtuiging aan mee. Weet zij veel wat vrijdag is, en wat snoep is. Voor haar is het elke dag vrijdag en krijgt ze elke dag snoep.
Disney, snoep en romantiek
Maar het is traditie. Links, rechts, grootstedelijk, platteland: bij meer dan de helft van Deense gezinnen staat op vrijdagavond een kommetje met Matadormix of Familieguf klaar voor ieder kind, om te vieren dat het weekend is. Papa en mama nemen een borrel, en de televisie gaat aan voor Disneysjov (van 7 tot 8 uur ‘s avonds een selectie van de beste disneyvideos). Voor sommige stellen staat ‘disneysjov’ zelfs gelijk aan romantiek voor de papa en mama want je hebt een uur de tijd waarin de kinderen volledig opgaan in iets anders.
Maar het moet anders met die snoephygge
Toch komt er meer en meer kritiek op deze hyggetraditie. Ik merk het niet alleen bij onze vrienden en kennissen die terughoudend zijn; ook in de media verschijnt met regelmaat een kanttekening bij dit stukje familiefolklore. De Denen eten met 6,6 kilo per jaar het meeste snoep van alle landen, en haalden in 2019 Zweden en Finland in (ter info: Nederland staat op een vijfde plaats met 4,9 kilo). Zelf verklaren Denen hun snoepverslaving met de donkere winters, maar ik vraag me dan af hoe dat zit in landen als IJsland, Noorwegen, en Canada bijvoorbeeld.
Voor kinderen betekent deze manier van omgaan met donkere winters in ieder geval dat ze vijf keer zoveel suiker binnenkrijgen als aanbevolen wordt.
“We moeten hygge op een andere manier gaan invullen dan het beeld van een goedgevulde snoepkom. Met het spelen van een spelletje, of samen sporten,” aldus de mensen van het project ‘Er du for sød‘ (‘Ben je te zoet’), dat zich erop richt de suikerinname van families naar beneden te krijgen.
Ik ben benieuwd. Vraag me over 3 jaar, als ik een schoolkind van 6 en een peuter van 3 heb, maar eens hoe het ervoor staat met onze fredagsslik.
